راهنمای جامع ایجاد فرهنگ سازمانی
• تعریف فرهنگ سازمانی
•چگونگی کمک کردن فرهنگ سازمانی به دستیابی اهداف تجاری
• انواع فرهنگ سازمانی
در دنیای مدرن امروز، شرکت‌ها و سازمان‌های تازه تاسیس شده بر این باور هستند که عامل موفقیت یک سازمان، فرهنگ سازمانی پویا و فعالی است که از کارمندان به درستی پشتیبانی کرده و باعث رشد و بالندگی آن‌ها شود. بنابراین راهنمای ایجاد فرهنگ سازمانی از چنان اهمیتی برخوردار است که نه تنها کلید رسیدن سازمان‌ها به موفقیت است، بلکه یک مزیت رقابتی منحصر به فرد و پایدار نیز محسوب می‌شود. این نکته را فراموش نکنید که، اگر محیط کار کردن را درست کنید، کارها به درستی پیش خواهند رفت.
تجربه سال‌ها کار سازمانی، ثابت کرده که هرآن‌چه برای کارمندان خوب باشد، برای سازمان نیز خوب و مفید خواهد بود. تلاش سازمان‌ها باید به این سمت و سو باشد که شعار «از کیفیت زندگی لذت ببر» را سرلوحه خود قرار داده و کارمندان خود را تشویق کنند تا با ایجاد یک زندگی کاری سالم و متعادل برای خود، به سوی همین هدف و شعار حرکت کنند.
تغییر در روش خشک و سنتی اداره سازمان‌ها باعث می‌شود که کارمندان از زمانی که صرف کار می‌کنند لذت برده و بعد از پایان ساعات کاری، در حالی محل کار خود را ترک کنند که هنوز هم زمان و انرژی کافی برای لذت بردن از اوقات فراغت و گذران زمان با عزیزان خود دارند. این امر باعث می‌شود که هر روز کاری، با میزان کافی از انرژی و سرزندگی شروع شود.
فرهنگ سازمانی چیست؟
فرهنگ سازمانی، در بیشتر مواقع تحت عنوان شخصیت یک سازمان معرفی می‌شود. فرهنگ سازمانی مجموعه مشترکی از باورها، ارزش‌ها، نگرش‌ها، استانداردها، اهداف و رفتارها است که افراد یک سازمان آن‌را دنبال می‌کنند.
این موارد شامل تمام موارد نوشته و نانوشته یک سازمان می‌شود. درواقع اگر بخواهیم به‌طور خلاصه بگوییم، فرهنگ سازمان شما، مجموع تمام چیزهایی است که شما و همکارانتان در طول روز و در حین انجام کار باهم انجام می‌دهید، باهم می‌گویید و باهم فکر می‌کنید.
فرهنگ سازمانی شامل صدها مورد کوچک و بزرگ می‌شود. مواردی مثل:
• روش انجام وظایف کاری
• روش ایجاد فرصت‌هایی برای پیشرفت
• توجه به این نکته که آیا کارکنان ترجیح می‌دهند به صورت تیمی کار کنند یا انفرادی.
• رسمی یا غیر رسمی بودن نوع پوشش سازمانی. اگر پوشش غیر رسمی است، تا چه حد غیر رسمی مجاز است.
• در اتاق غذاخوری در مورد چه مواردی صحبت می‌شود یا درباره چه چیزهایی نمی‌شود صحبت کرد.
• آیا هنگام بیماری کارمندان، فشاری برای انجام کار وجود دارد یا خیر؟
• آیا برای کارکنان جشن تولد گرفته می‌شود؟
• بخش‌ها و تیم‌های مختلف، چگونه باهم کنار آمده و به تعامل و تعادل می‌رسند.
•آیا می‌توان با مدیران اجرایی جلسه‌های رو در رو داشت؟
شکل‌دهی و هدایت برخی از عناصر فرهنگ سازمانی ساده‌تر از سایر موارد است. در واقع برای ایجاد یک فرهنگ سازمانی پویا و فعال، نیازی هم به تغییر و کنترل تمام موارد وجود ندارد. همانطور که در ابتدا گفتیم، کافی‌ست محیطی ایجاد کنیم که کارمندان سازمان یا شرکت بتوانند در این بستر، به شکوفایی کامل رسیده و تمام تلاش خود را برای انجام وظایف کاری به کار ببرند.
همان‌قدر که لازم و ضروری است بدانیم که بدانیم فرهنگ سازمانی شامل چه مواردی می‌شود، به همان اندازه نیز مهم است که بدانیم فرهنگ سازمانی شامل چه مواردی نمی‌شود. افراد اغلب به اشتباه، فرهنگ سازمانی را همان امتیازهای سطحی که برای کارمندان قائل می‌شوند، می‌دانند. امتیازهایی مثل غذای رایگان یا امکان بازی‌های ویدیویی در محل کار. ولی باید بدانیم که چنین فاکتورهایی، هرچند می‌توانند بسیار خوشایند و دل‌پذیر باشند، اما معرف فرهنگ یک سازمان نیستند.
اقداماتی که برای شکل‌دهی و تقویت فرهنگ سازمانی خود انجام می‌دهید، باید با ارزش‌ها و اهداف سازمانی‌تان همسو باشد.هیچ دو فرهنگ سازمانی شبیه به هم نیستند و فرهنگ هر شرکت و سازمانی، متفاوت از دیگری است. فرهنگ هر سازمان، مجموعه‌ای منحصر به فرد از ترکیب عواملی مثل ماموریت‌های سازمان، ارزش‌ها، رهبری سازمان، اهداف، موانع و موقعیت سازمان در بازار است.
هر سازمانی، خواه ناخواه فرهنگ سازمانی خودش را تولید کرده و آن را توسعه می‌دهد. به این معنی که حتی اگر سازمانی هیچ اقدام خاصی نیز انجام ندهد، باز فرهنگ سازمانی مخصوص به خودش را شکل می‌دهد. اما یک فرهنگ بی‌ساختار و هدایت نشده. نباید فراموش کنیم که ضررهای چنین فرهنگ سازمانی بی‌ساختاری، بسیار بیشتر از فواید آن خواهد بود.
بنابراین نکته حائز اهمیتی که وجود دارد این است که:
• شما باید اقداماتی در راستای شکل‌گیری و تقویت فرهنگ سازمانی‌تان انجام دهید.
• این اقدامات باید از طریق روش‌های مثبت به رشد و گسترش سازمان شما کمک کنند.
• این اقدامات باید همسو و هم‌راستا با ارزش‌ها و اهداف سازمانی شما باشند.
در غیر این‌صورت، شکاف عمیقی بین آن‌چه شما به عنوان فرهنگ سازمانی تعریف کرده‌اید و آن‌چه کارمندان و مدیران در واقعیت انجام می‌دهند، ایجاد خواهد شد و این نشانه بارزی از یک فرهنگ سازمانی ضعیف است.
خرده فرهنگ‌ها
اگر کمی عمیق‌تر در فرهنگ یک سازمان کاوش کنید، اغلب با خرده فرهنگ‌ها مواجه خواهید شد. خرده فرهنگ‌ها به فرهنگ خاصی گفته می‌شود که درون یک سازمان و بین اعضای یک بخش، تیم، یا مجموعه‌ای از کارمندان شکل می‌گیرد. اعضای این زیرمجموعه‌ها، اشتراکات بیشتری با یک‌دیگر دارند تا با بقیه سازمان.
به عنوان مثال، ممکن است این افراد تجربیات، نگرش‌ها یا مسئولیت‌های شغلی یکسان یا مشترکی داشته باشند. خرده فرهنگ‌ها لزوما خوب یا بد نیستند و اعضای آن‌ها ممکن است به فرهنگ کلی سازمانی یا خرده فرهنگ خودشان وفادار باشند یا نباشند.
فرهنگ سازمانی و شهرت
فرهنگ سازمانی شما تا حدود زیادی، آوازه و شهرت سازمان شما را در داخل و خارج از سازمان تعیین می‌کند. شما می‌توانید با یک فرهنگ سازمانی پویا و زنده و کسب شهرت در زمینه رسیدگی و احترام به کارمندان، استعدادهای برتر را جذب سازمان خودتان کنید.
به بیان ساده‌تر، اگر سازمان شما به عنوان مکانی شناخته شود که افراد به کار کردن در آن علاقمند و مفتخر هستند، هیچ مشکلی در زمینه جذب نیرو نخواهید داشت.در آینده به این موضوع خواهیم پرداخت که چطور یک فرهنگ سازمانی قوی، می‌تواند به بهبود بسیاری از معیارهای کلیدی کسب و کار کمک کند.
فرهنگ سازمانی، چگونه به دستیابی اهداف تجاری کمک می‌کند؟
نکته مهمی که باید به آن دقت داشته باشید این است که “فرهنگ سازمانی، تنها مزیت رقابتی پایدار است که کاملا در کنترل کارآفرین است.”
وقتی کارمندان از شغل خود لذت می‌برند، برای بهبود کار و محل کار خود تلاش می‌کنند. به همین دلیل است که ایجاد و حفظ یک فرهنگ سازمانی قوی و جذاب، نه تنها کار درستی است، بلکه یک استراتژی تجاری هوشمندانه نیز است. شما از طریق یک فرهنگ سازمانی مفید و مثبت، می‌توانید دست‌آوردها فراوانی از جمله:
• افزایش تعامل، خلاقیت و نوآوری
• کاهش گردش مالی
• استخدام نیروی مرتبط
• اصلاح و بهبود تجربه مشتریان
• افزایش حس رضایتمندی
• بهره‌وری بالاتر
• افزایش درآمد
• بالا رفتن روحیه کارکنان
• جذب استعدادهای برتر
انواع فرهنگ سازمانی
باور ما این است که اگر فرهنگ سازمانی را به درستی دریافت کنید، بسیاری از موارد دیگر مانند ارائه خدمات عالی به مشتریان یا خلق یک برند باثبات یا توانمندسازی کارکنان و مشتریان، خود به خود اتفاق خواهند افتاد.
همانطور که فرهنگ هر سرزمین با دیگران متفاوت است، فرهنگ هر سازمان نیز منحصر به فرد خود آن سازمان است. شناخت این تفاوت‌ها می‌تواند به شما در چیدن یک استراتژی درست و متناسب با فرصت‌ها و چالش‌های سازمانی‌تان کمک کند.
شما هرگز نمی‌توانید این کار را با کپی‌برداری از فرهنگ یک سازمان دیگر انجام دهید. مهم هم نیست که چقدر خوب و کامل بتوانید کپی کنید، شما به بن‌بست خواهید خورد. زیرا فراموش کرده‌اید که کارمندان شما تحصیلات و سابقه کاری متفاوتی دارند، محل کار شما با سازمان دیگر متفاوت است، شیوه‌ها، ارزش‌ها و اهداف سازمان شما، متفاوت با دیگر سازمان‌ها است و در کل، فرهنگ سازمانی شما چیزی شبیه به اثر انگشت شماست که هرگز نمی‌توان آن را کپی‌کرد.
فرهنگ سازمانی شما چیست؟
اگرچه هیچ دو فرهنگی دقیقا شبیه به هم نیستند، اما بیشتر سازمان‌ها را می‌توان بر اساس ویژگی‌های کلیدی مشترکی که دارند، طبقه‌بندی کرد. تشخیص نوع فرهنگ سازمانی، می‌تواند به شما در تعریف و اصلاح آن کمک کند. بر اساس تحقیقات بازبینی کسب و کار هاروارد (HBR) هشت سبک فرهنگی متمایز را می‌توان مشخص کرد:
1. مراقبتی، مشارکتی و حمایتی
2. هدفمند، آرمان‌گرا و نوع‌دوست
3. یادگیری، ابتکار و نوآوری
4. لذت‌بخش، سرگرم‌کننده و پویا
5. نتیجه‌گرا، موفقیت‌محور و برنده شدن
6. مقتدر، رقابتی و کنترل‌کننده
7. ایمن، قابل پیش‌بینی و ریسک‌گریز
8. منظم، روشمند و مبتنی بر همکاری
طبق HBR، هر سازمانی شامل ترکیبی از این سبک‌ها است با مقادیر متفاوت.
فرهنگ سازمانی شما ممکن است شامل تعداد کمی از این سبک‌ها باشد یا همه این سبک‌ها را در بر بگیرد. هیچ‌یک از این سبک‌ها بهتر از بقیه نیستند. فقط با یک‌دیگر متفاوت بوده و دارای مزایا و معایب بالقوه‌ای است.
چطور می‌توانیم متوجه سبک‌های جاری در فرهنگ سازمانی خودمان بشویم:
• در طول عملکرد سازمان، از مجریان، مدیران و کارمندان نظرسنجی کنید.
• به مشاهده روش تفکر و رفتار افراد سازمان بپردازید.
• بررسی کنید در سازمان شما از کدام یک از هشت سبک گفته شده، دوری و اجتناب می‌شود و به سمت کدام‌یک از آن‌ها تمایل بیشتری وجود دارد. بعد تجزیه و تحلیل کنید که آیا این سبک‌های جاری، با ارزش‌ها و اهداف سازمان شما همسو هستند یا خیر.
• پول را دنبال کنید: ببینید کدام‌یک از این سبک‌های فرهنگی، بیشترین و کمترین سودآوری مالی را برای سازمان شما به همراه دارد.
در نهایت، موفقیت یا شکست هر کدام از این سبک‌های فرهنگ سازمانی را ارزیابی کرده و سبکی که بیشترین رفاه را برای سازمان شما به ارمغان می‌آورد انتخاب کنید.
بخش‌هایی که ممکن است در آن‌ها کوتاهی شده باشد را بهبود ببخشید. به عنوان مثال، اگر سازمان شما برای ادامه حیات، احتیاج به ابتکار و نوآوری دارد اما شکست‌های گاه‌به‌گاه را نمی‌پذیرد، می‌تواند موجب کاهش ریسک‌پذیری افراد شده و تلاش‌های ارزشمندی که احتیاج به آزمون و خطا دارند را در نطفه خفه کند.
فرهنگ سازمانی شرکت‌های بزرگ چگونه است ؟
درست است که فرهنگ سازمانی هیچ‌شرکتی را نمی‌توان کپی کرد، اما می‌توان از آن‌ها چیزهای زیادی در مورد توسعه و حفظ یک فرهنگ سازمانی عالی آموخت. سازمان‌هایی که فرهنگ فوق‌العاده‌ای دارند، همه شبیه به هم نیستند و ممکن است ترکیبی بسیار متفاوت از هشت سبک فرهنگ سازمانی داشته باشند.
اما این شرکت‌ها اغلب یک کلید موفقیت مشترک و مشخص دارند: “ایمان قلبی به این‌که بهترین و درست‌ترین‌افراد را برای کار در شرکت، گزینش کرده‌اند.” به همین سادگی و به همین پیچیدگی.
در اینجا چند نمونه از ویژگی‌های مشترک در فرهنگ سازمانی شرکت‌های بزرگ را ذکر می‌کنیم:
• استقبال از تنوع فکری: سازمان‌هایی با فرهنگ عالی، به جای استخدام افرادی با تفکر یکسان، تلاش می‌کند که افرادی با دیدگاه‌ها و مهارت‌های جدید به سازمان اضافه کند.
• کمک به نیروهای تازه استخدام شده: این سازمان‌ها از ابتدای شروع کار، انواع ابزارها، آموزش‌ها و راهنمایی‌هایی را در اختیار کارمندان جدید خود گذاشته و به آن‌ها کمک می‌کند تا با کمترین تنش در سمت شغلی خود مستقر شده و بهترین کار خود را ارائه دهد.
• درگیر کردن کارکنان: این سازمان‌ها عملکرد، رشد و وفاداری کارکنان شرکت را با ایجاد فرصت‌های یادگیری معنادار و مسیرهای شغلی جذاب، ارتقا می‌دهند.
• سازمان برای همه است: تلاش این سازمان‌ها در راستای اطمینان از شنیده شدن و احترام گذاشتن به تمام کارمندان است.
• بررسی عملکرد و پاداش دادن: سازمان‌های موفق به‌طور منظم به کارمندان خود بازخورد مفید داده و از تلاش‌های آن صمیمانه قدردانی می‌کند.
• چشم داشتن به آینده: یک فرهنگ سازمانی موفق و عالی، به طور فعالانه با نیازها و علایق در حال تحول کارکنان خود سازگار می‌شود تا پایدار بماند.
سخن پایانی
اجرای این روش‌های سازمانی به شما کمک می‌کند تا در بهترین مسیر ممکن برای رشد و توسعه قرار گرفته و تبدیل به یک محل کار دوست‌داشتنی شود. جایی که کارمندان علاقه‌ای به ترک آن ندارند.
